Typosfera. Krajobrazy typograficzne

Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka
nr 4(97)/2017
Typosfera. Krajobrazy typograficzne

„Słowo pisane, w tym drukowane – niesłusznie konotowane głównie z książką – jest słowem wizualnym w tym sensie, że znaczy nie tylko na mocy językowej treści zapisu, lecz także na mocy pozajęzykowej, materialnej formy i jej kontekstu sytuacyjnego. We współczesnej kulturze posttypograficznej czcionka z jednej strony uległa estetyzacji i – prywatyzacji, a z drugiej stała się środkiem wyrazu tożsamości jednostek i grup społecznych” (ze wstępu prof. Agnieszki Karpowicz i dr Marty Rakoczy).

Tytuł numeru nawiązuje do klasycznych kategorii ikonosfery i logosfery. Autorzy koncentrują się bowiem na typograficznym, wizualnym aspekcie współczesnego krajobrazu kulturowego. Opisują przede wszystkim praktyki oddolne, wernakularne lub antystrukturalne, tworzące własne narzędzia ekspresji i składające się na różnorodny, niełatwy do uchwycenia w jakichkolwiek esencjalizujących charakterystykach współczesny krajobraz typograficzny. Mowa jest o typosferze wytwarzanej przez grupy społeczne i dla nich jako przejawie tożsamości współczesnych typokultur, jak w zjawisku TypoPolo czy zinach. Przedmiot analiz stanowią też krajobrazy językowe – tablice informacyjne na terenach zamieszkiwanych przez mniejszości językowe czy obszarach przygranicznych. Opisywane są krajobrazy miejskie – strategie kształtowania szaty informacyjnej na osiedlach mieszkaniowych, a także taktyki przeciwstawiania się im poprzez partyzantkę antyreklamową. Rola typografii w kulturze popularnej wydaje się nie tyle słabnąć pod naporem nowych mediów, ile wzrastać, o czym świadczą na przykład eksponowanie nadruków na koszulkach czy popularny serial.

Spis treści

Spis treści

Typosfera. Krajobrazy typograficzne

Wstęp. Krajobrazy typograficzne - Agnieszka Karpowicz, Marta Rakoczy
Filantropi i apologeci. Typopolo jako narzędzie dystynkcji społecznej - Agata Szydłowska
Między obrazem a literą, między wzrokiem a dotykiem – szkic o przedszkolnej typografii - Marta Rakoczy
„Sorry za bazgroły”. Typografia i topografia kobiecych zinów - Sylwia Chutnik
Co mówi twoja koszulka, kiedy ty milczysz? - Agnieszka Karpowicz
Sherlock – umysł skryptyczny wśród nowych mediów. Nowa rola napisu filmowego - Jerzy Stachowicz
Krajobrazy językowe mniejszości językowych Europy: znaczenie, rola, wyzwania - Nicole Dołowy-Rybińska
Eksperymentalny spacer typograficzny po Zgorzelcu i Görlitz - Joanna Kocon
Typografia najskromniejsza. O typosferze osiedla mieszkaniowego - Weronika Parfianowicz-Vertun
Partyzantka antyreklamowa. Adbusting i niszczenie reklam jako opór społeczny wobec komercjalizacji przestrzeni miejskiej - Xawery Stańczyk

Doświadczenie przestrzeni

W duchu modernizmu. Typografia w przestrzeni publicznej Gdyni – korzenie, inspiracje, współczesność - Aleksandra Żukowska
Dzierganie alternatywne. Knitting graffiti jako twórcza praktyka konstruowania rzeczywistości społecznej - Ewa Kępa
Funkcja spojrzenia w filmie „Słońce w drzewie pigwy” Víctora Erice w kontekście percepcji haptycznej Juhaniego Pallasmy - Magdalena Link-Lenczowska

Omówienie

Powrót do źródeł: miejsce – człowiek – lokalność - Ilona Copik