CZEKAN
il. Paweł Jaroński
Dwa są CZEKANY w polszczyźnie: jeden w taternictwie, drugi w muzyce, ale oba mają dalekiego wspólnego przodka. CZEKAN muzyczny to rodzaj fletu, ludowy instrument węgierski, używany także na terenie Czech. Jego nazwa w oryginale ma postać csákány, co po węgiersku oznacza ‘oskard’ (dawniej bowiem ustnik tego fletu miał kształt zbliżony do głowicy czekana czy oskarda). CZEKANY noszone przez taterników i alpinistów to potomki CZEKANÓW, które do XVIII w. należały do uzbrojenia jazdy polskiej. Historyczny CZEKAN była to broń w kształcie toporka z obuchem osadzonego na stosunkowo długim drewnianym drzewcu; używano jej do rozbijania zbroi przeciwnika. Ojczyzną CZEKANA może być imperium osmańskie i języki turecko-tatarskie, możliwe również, że powstał na ziemiach, które później określano jako Bałkany, że to przefiltrowane przez języki słowiańskie i przez język węgierski rumuńskie ciocan ‘młot’.
Źródło: [SJP PWN; SJP Dor; ESJP, I, 221; SWO; Z. Żygulski, Broń w dawnej Polsce…]