Pamięć o Katyniu. NCK publikuje nowy raport

Date of publication: 17.09.2017
Średni czas czytania 4 minutes
print

Narodowe Centrum Kultury publikuje wstępne wnioski z ilościowej części swoich badań nad przemianami świadomości społecznej Polaków dotyczącej Zbrodni Katyńskiej. Publikacja ta towarzyszy zbliżającej się 78. rocznicy inwazji ZSRR na Polskę, wydarzenia które do Zbrodni Katyńskiej bezpośrednio doprowadziło.

Pamięć o Katyniu. NCK publikuje nowy raport
Fot. www.karski.muzhp.pl (Domena publiczna) Kolumny piechoty sowieckiej wkraczające do Polski 17.09.1939

78. rocznicy włączenia się Związku Radzieckiego do II Wojny Światowej (inwazja na Polskę 17 września 1939) towarzyszy publikacja raportu z przeprowadzonych przez Narodowe Centrum Kultury badań nad pamięcią Polaków o wydarzeniu, które było tej inwazji bezpośrednim następstwem – o Zbrodni Katyńskiej – mordzie na tysiącach wziętych do niewoli polskich oficerów, dokonanym przez NKWD na polecenie Józefa Stalina.

Choć zdecydowana większość Polaków (90%) wie o Zbrodni Katyńskiej, to jednak odsetek osób deklarujących że nie wiedzą nic o tym wydarzeniu rośnie w porównaniu z analogicznymi badaniami z lat ubiegłych. Najwięcej takich odpowiedzi pochodzi od osób młodych. Autorzy raportu wiążą to z wydarzeniami towarzyszącymi poprzednim badaniom – premierą filmu „Katyń” Andrzeja Wajdy czy Katastrofą Smoleńską, które znacznie podniosły wówczas społeczną świadomość tragicznych wydarzeń z roku 1940. Premierze „Katynia” towarzyszyła kampania Narodowego Centrum Kultury „Pamiętam. Katyń 1940”, szeroko objaśniająca kontekst historyczny prezentowanych wydarzeń.

Znacząco rośnie natomiast społeczna świadomość autorstwa Zbrodni Katyńskiej, choć nadal 3% przypisuje odpowiedzialność, idąc za oficjalną propagandą okresu komunistycznego, Niemcom. Maleje za to odsetek osób uważających że Zbrodnia Katyńska i utrzymywane przez lata Kłamstwo Katyńskie miały istotny wpływ na powojenne losy Polski.

Dzień 13 kwietnia (data ujawnienia masowych grobów ofiar w roku 1943, a także data przyznania sowieckiego sprawstwa przez Prezydenta ZSRR w roku 1990), ustanowiony Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej w roku 2007, jest wskazywany przez respondentów jako jedno ze świąt państwowych o szczególnej randze. Uzyskuje wyniki zbliżone do daty 17 września czy 19 kwietnia – daty wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. Autorzy raportu zwrócili uwagę na duży udział czynnika religijnego w formach upamiętniania Zbrodni Katyńskiej, co wiążą z rolą Kościoła jako strażnika pamięci historycznej w okresie PRL.

Jako główny i w zasadzie bezkonkurencyjny nośnik pamięci o Zbrodni Katyńskiej wskazywany jest wspominany już film „Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Zaś pamięć o Katyniu, dawniej „dysydencka”, obecnie uważana jest za pamięć oficjalną, na której straży stoją instytucje państwowe, choć dostrzegany jest także udział czynnika obywatelskiego i społecznego (rodziny katyńskie).

Badanie zrealizowano w ramach kampanii „Pamiętam. Katyń 1940” prowadzonej przez Narodowe Centrum Kultury od 2007 roku. Wśród innych niedawnych działań NCK związanych z tymi bolesnymi wydarzeniami znalazła się publikacja serii wydawniczej „Biblioteka Katyńska”, współorganizacja corocznego Marszu Pamięci młodzieży polskiej i rosyjskiej, czy monumentalne oratorium „Requiem Katyńskie”, którego premiera miała miejsce w warszawskiej Świątyni Opatrzności Bożej w kwietniu bieżącego roku. W ramach wspomnianej kampanii od roku 2007 rozdaliśmy ponad 2 miliony Guzików Katyńskich, które stały się rozpoznawalnym symbolem, silnie kojarzonym z pamięcią o Zbrodni Katyńskiej. Od wiosny 2017 prowadzimy profil na Facebooku zatytułowany „Katyń. Guzik mnie obchodzi”.