doi.org/10.26112/kw.2022.120.01

doi.org/10.26112/kw.2022.120.02

This article aims to analyse the pandemic-driven changes in the perception of nature. It approaches the pandemic as a time of crisis – a critical and attitude-changing moment. The authors argue that due to the pandemic restrictions people started, on the one hand, to appreciate contact with nature and, on the other hand, to notice how the restrictions gave the nature a chance to regenerate itself. In the discussion of these two approaches, the paper refers to Edward O. Wilson’s Half-Earth Project, Emma Marris’s idea of rambunctious garden and William Cronon’s concept of wilderness. The latter two proposals, unlike Wilson’s idea, highlight the need to recognise the wild, untamed and ‘self-willed’ (as Wilson calls it) nature around us, even or especially when it is affected by human actions. As an example of such an approach, the authors explore the theory and practice of Gilles Clément’s third landscape. They also argue that the pandemic is an opportunity to reinvent and reinterpret the category of the sublime. Juxtaposed with the idea of wilderness, it can testify to the special character of natureculture that has emerged in the recent pandemic.

Key words: wildness, aesthetics, pandemic, nature, the sublime

Bibliography

Böhme, Gernot. Filozofia i estetyka przyrody w dobie kryzysu środowiska naturalnego. Tłum. Jarosław Merecki.Warszawa: Oficyna Naukowa, 2002.

Callicott, J. Baird, Michael P. Nelson, red., The Great New Wilderness Debate. Athens: University of Georgia Press, 1998.

Callicott, J. Baird, Michael P. Nelson, red., The Wilderness Debate Rages On: Continuing the Great New Wilderness Debate. Athens: University of Georgia Press, 2008.

Clément, Gilles. „Manifest trzeciego krajobrazu”. Autoportret 66, 3 (2019).

Cronon, William. „The trouble with wilderness: Or, getting back to the wrong Nature”. Environmental History 1, 1 (1996).

Frydryczak, Beata. Krajobraz. Od estetyki the picturesque do doświadczenia topograficznego. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2013.

Gawryszewska, Beata J., Maciej Łepkowski. „Estetyka nieużytku we współczesnej architekturze krajobrazu miasta”. Sztuka i Filozofia 49 (2016).

Heyd, Thomas. „Nature, culture and natural heritage”. W: Thomas Heyd. Encountering Nature. Toward an Environmental Culture. Aldershot: Ashgate, 2007.

Jakubowski, Kasper. Czwarta przyroda. Sukcesja przyrody i funkcja nieużytków miejskich. Kraków: Fundacja Dzieci w Naturę, 2020.

Marris, Emma. Rambunctious Garden: Saving Nature in a Post-Wild World. New York: Bloomsbury, 2011.

Rybicka, Elżbieta. „Nieużytki: redefinicje”. W: Refugia: (prze)trwanie transgatunkowych wspólnot miejskich, red. Monika Bakke. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2021.

Salwa, Mateusz. Estetyka ogrodu. Między sztuką a ekologią. Łódź: Officyna, 2016.

Wilson, Edward O. Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2017.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.03

This article seeks to answer the question on how the prohibitions, orders, isolation, quarantines and interventions implemented by the state and local authorities have transformed life in the city. To what extent have they changed urban landscape? How permanent are these changes? The authors discuss the transformation of private and community relationships, the importance of social differences and inequalities, the effects of increased citizen control, risks related to democracy, the supremacy of new technologies, the role of the alert infrastructure, the reconstruction and changed function of facilities, and the future of public space. The article puts forward a thesis that in many ways and forms the pandemic space-time will remain with us forever. In other words, the changes that have taken place are fundamental and it is no longer possible to return to the past. We live in new time intervals, in
which we temporarily enjoy more freedom of movement and participation in events and public gatherings, and unlimited forms of spending free time. The carnival is on; however, it is accompanied by the afterimages of the urban pandemic landscape and fears associated with the return of the pathogen, the global economic, energy and armed crisis, and the harbingers of the upcoming climate catastrophe.

Key words: city, pandemic, post-pandemic, landscape, experience

Bibliography

Agamben, Giorgio. Stan wyjątkowy. Tłum. Monika Surma-Gawłowska. Kraków: Korporacja ha!art, 2008.

Duque Silva, Guillermo A., Cristina Del Prado Higuera. „Political theology and COVID-19: Agamben’s critique of science as a new «pandemic religion»”. Open Theology 7 (2021).

Foucault, Michel. Trzeba bronić społeczeństwa. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.

Koczanowicz, Leszek. Lęk i olśnienie. Eseje o kulturze niepokoju. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2020.

Musiał, Łukasz, Mikołaj Ratajczak, Krystian Szadkowski, Arkadiusz Żychliński. W sprawie Agambena. Konteksty krytyki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.

Nawratek, Krzysztof, Faith Ng’eno. „COVID-19, czyli zdzieranie masek”. Autoportret 69, 2 (2020).

Pietraszko, Stanisław. Kultura. Studia teoretyczne i metodologiczne. Wrocław: Polskie Towarzystwo Kulturoznawcze, 2012.

Rewers, Ewa. Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta. Kraków: Universitas 2005.

Salwa, Mateusz. „Doświadczanie krajobrazu”. Kwartalnik RZUT 3–4, 29 (2021).

Toffler, Alvin. Trzecia fala. Tłum. Ewa Woydyłło. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.04

The pandemic has intensified the online mediation of practices from many spheres of our lives. While the technological advancement allowed many people to continue working and studying despite the pandemic restrictions, it also prompted a discussion about the toxic impact of technology on people’s well-being. However, in
this debate on the standards of the Internet services the arguments are dictated by cybercorporations. How to conduct research if a significant part of the infrastructure serving as the basis of social practices operates like a black box, with business generally recognised as the epicentre of the newly generated knowledge? It is also a question of how the academia, increasingly formatted by the market, could regain agency in this area. One of the answers could be to try to activate social resistance. The author presents the possible trajectories of an intervention conducted by researchers, which could be based on the narratives revolving around the historical and contemporary solutions, indicating the alternatives and speculating about the possible futures.

Key words: pandemic, media practices, media infrastructures, agency of science

Bibliography

Crawford, Kate. Atlas of AI. New Haven: Yale University Press, 2021.

Filiciak, Mirosław. „Państwo, platforma, pańszczyzna”. Dwutygodnik 234 (2018). https://www.dwutygodnik.com/artykul/7723-panstwo-platforma-panszczyzna.html.

Filiciak, Mirosław. „Przeprojektowanie, przeprogramowanie. O jednej z możliwych ścieżek rozwoju badań kultury”. Kultura Współczesna 100 (2018).

Filiciak, Mirosław, Kuba Piwowar. „Zgoda na Sieć”. Dwutygodnik 336 (2022). https://www.dwutygodnik.com/artykul/10138-zgoda-na-siec.html.

Joler, Vladan, Andrej Petrovski. Quantified Lives on Discount. ShareLab, 2016. https://labs.rs/en/quantified-lives/.

Kitchin, Rob. „Thinking critically about and researching algorithms”. Information, Communication & Society 20, 1 (2017).

Krajewski, Marek. „Retradycjonalizacja w czasach zarazy”. Nowa Konfederacja (2020). https://nowakonfederacja.pl/retradycjonalizacja-w-czasach-zarazy/.

Latour, Bruno. „Dajcie mi laboratorium, a poruszę świat”. Tłum. Krzysztof Abriszewski, Łukasz Afeltowicz. Teksty Drugie 1–2 (2009).

Mailland, Julien, Kevin Driscoll. Minitel. Welcome to the Internet. Cambridge MA: MIT Press, 2017.

Mazzucato, Mariana. Wartość wszystkiego. Tłum. Joanna Bednarek. Poznań: Heterodox, 2021.

McIlwain, Charlton D. Black Software. Oxford: Oxford University Press, 2019.

McKinney, Cait. Information Activism: A Queer History of Lesbian Media Technologies. Durham: Duke University Press, 2020.

Robinson, Kim S. The Ministry for the Future. London: Orbit Books, 2020.

Shove, Elizabeth, Frank Trentmann, red., Infrastructures in Practice. New York: Routledge, 2019.

Zuboff, Shoshana. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Tłum. Alicja Unterschuetz. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2020.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.05

The history of the Church shows that global crises, such as plagues, natural disasters and wars, have always inspired a greater reflection on faith. In the past, limit situations verified the foundations of religiousness and forms of its expression. Given that the outcomes of this verification were at times negative and at other positive, the crises could either strengthen or weaken people’s faith and religiousness. This article seeks to answer the question of how the recent coronavirus pandemic (particularly at its peak, i.e. in 2020) affected the religiousness of the Polish people. The research material includes pandemic diaries – literary testimonies of the ongoing COVID-19 epidemic. They prove to be valuable direct records of that experience and incoming changes not from a distance but in statu mutationem, or at the time of their occurrence. The combination of two research perspectives (literary and theological) leads to the conclusion that changes in religiousness can be considered as symptoms of a new, post-pandemic order of faith, which partially questions the existing rituals as well as the concept of community and its significance in the spiritual experience.

Key words: pandemic and the Church, pandemic diaries, secularisation, contemporary spirituality, COVID-19

Bibliography

Bożewicz, Marta, oprac., „Religijność Polaków w warunkach pandemii”. Komunikat z Badań CBOS 137 (2020).

Butewicz, Walery, Jacek Adamczyk, Miłosz Tomkowicz. Świat w grupie ryzyka. Kraków, Warszawa: Instytut Literatury, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2020.

Draguła, Andrzej. „Z monstrancją na peryferiach”. Więź, 21 marca 2020. https://wiez.pl/2020/03/21/z-monstrancja-na-peryferiach/.

Drożyński, Tomasz. „Oblicza wspólnoty Kościoła w czasie pandemii COVID-19”. Studia Paradyskie 30 (2020).

Grabowska, Mirosława. Bóg a sprawa polska. Poza granicami teorii sekularyzacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018.

Łapucha, Jarosław. „Praeceptum dominicale w czasie epidemii. Studium z zakresu języka kościelnego na przykładzie dokumentów biskupów polskich”. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 28 (2021).

Norris, Pippa, Ronald Inglehart. Sacrum i profanum. Religia i polityka w świecie. Tłum. Renata Babińska. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2006.

Polkowski, Jan. Pandemia i inne plagi. Notatki marzec–lipiec 2020. Kraków, Warszawa: Instytut Literatury, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2020.

Rembierz, Marek. „Stan pandemii jako ćwiczenie duchowe. O uczeniu się i oswajaniu siebie w stanie pandemicznej zapaści i dezorientacji witalnej”. W: Dzienniki stanu pandemii czytane z perspektywy socjologii codzienności, red. Wiesław Gumuła. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2021.

Sambor, Paweł OFM. „Wokół Mszy świętej online w czasie pandemii”. Studia Paradyskie 30 (2020).

Szauer, Remigiusz. „Kościół w trybie awaryjnym. Polski katolicyzm między obrzędowością a duchowością”. Więź, 30 czerwca 2020. https://wiez.pl/2020/06/30/kosciol-w-trybie-awaryjnym-polski-katolicyzm-miedzy-obrzedowoscia-a-duchowoscia/.

Wiosnę odwołano. Antologia dzienników pandemicznych. Kraków, Warszawa: Instytut Literatury, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2020.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.06

The COVID-19 pandemic in the public space has been perceived primarily as a health risk and a threat to lives of millions of people. The danger caused by the virus, or in fact any other crisis, enforces but at the same time also enables the introduction of alternative social practices. The pandemic crisis marks the time when the previous activities, also in the organisation of culture and participation, are being abandoned while new practices are being developed. The article presents the theoretical assumptions in light of which a crisis – defined as the insufficient satisfaction of human needs on a mass scale – is a period of far-reaching social changes that may permanently transform society. These changes are the result of what the article refers to as consciousness alternativeism, which emerges in response to the crisis situation and unsatisfied needs. Based on these theoretical assumptions, the author analyses the changes in the organisation of cultural events described in selected reports and articles, the alternative forms of operation of cultural institutions and the communication channels they use to reach their audiences with their artistic offer.

Key words: pandemic, post-pandemic, culture in the pandemic, online culture

Bibliography

Brylowska, Natalia, Krzysztof Stachura. Kultura online – w poszukiwaniu immersji. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej, 2021. http://obserwatorium.ikm.gda.pl/wp-content/uploads/2020/06/kultura-online-w-stron%C4%99-immersji.pdf.

Brzechczyn, Krzysztof. „Between science and literature: The debate on the status of history”. Poznan Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities 97 (2009).

Buchner, Anna, Agnieszka Urbańska, Maria Wierzbicka, Natalia Cetera, Aleksandra Janus. Kultura w pandemii. Doświadczenie polskich instytucji kultury. Raport z badania. Warszawa: Fundacja Centrum Cyfrowe, Narodowe Centrum Kultury, 2021. https://centrumcyfrowe.pl/wp-content/uploads/sites/16/2021/04/Raport_Kultura_w_pandemii.pdf.

Ciesielski, Mieszko. „Pytanie o normalność w kontekście czasu popandemicznego. Refleksja w świetle koncepcji działania nawykowo-racjonalnego”. W: Krajobrazy pandemiczne, red. Beata Frydryczak [w przygotowaniu].

Ciesielski, Mieszko. Zagadnienie ograniczeń racjonalnego modelu działań ludzkich. Próba ujęcia działania nawykowo-racjonalnego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.

Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Świat Książki, 2000.

Nowak, Izabella. Zmienność i stałość w nauce. Przyczynek do metodologii międzyteoretycznych związków diachronicznych. Poznań: Wydawnictwo Nakom, 1991.

Nowak, Leszek. „Adaptacyjna interpretacja materializmu historycznego: przegląd. Przyczynek do polskiego marksizmu analitycznego”. Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki 17, 4 (1997).

Nowak, Leszek. „Teoria formacji społeczno-ekonomicznej jako teoria adaptacyjna”. Poznańskie Studia z Filozofii Nauki 3 (1978).

Nowak, Leszek. U podstaw dialektyki Marksowskiej. Próba interpretacji kategorialnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.

Nowak, Leszek. Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.

Popper, Karl R. Nędza historycyzmu. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.

Szwochert, Piotr. „Narracja historyczna w świetle idealizacyjnej teorii nauki. Rekapitulacja dotychczasowych ustaleń i propozycja rozwinięcia”. Humanistyka i Przyrodoznawstwo 21 (2015).

Zmiany w obszarze aktywności kulturalnych podczas ograniczeń epidemicznych. Komunikat z badania Narodowego Centrum Kultury. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, marzec 2022. https://www.nck.pl/upload/2022/04/zmiany-w-obszarze-aktywnosci-kulturalnych--podczas-ograniczen-epidemicznych-marzec-2022-_2.pdf.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.07

This article addresses the museum through the prism of the current posthumanist discussions that are gaining in importance in the era of the COVID-19 post-pandemic. It analyses the historical attempts to break the dominant anthropocentric point of view and its vision of the world based on the modernist oppositions of nature–culture, human–non-human and material–immaterial. By recalling the examples of avant-garde practices and the resulting critical concepts of institution, the author ponders on the permanence of universalist narratives giving humans a privileged status and making the world subordinate to people. The paper asks questions about the future of the museum given the crisis of the anthropocentric paradigm and the need to redefine the existing concepts and rethink the relationship between humans and the environment. The only chance for this institution to survive in the Anthropocene is a post-human museum, which, the author argues, can protect the institution of art from becoming anachronistic and eventually forgotten. Is the vision of the institution based on caring for Other-than-Human Beings, promoting the interspecies communication and responding to modern challenges, possible to be implemented?

Key words: museum, institutional criticism, new museology, COVID-19, posthumanism

Bibliography

Alberro, Alexander, Blake Stimson, red., Institutional Critique. An Anthology of Artists’ Writings. Cambridge, Massachusetts, London: The MIT Press, 2011.

Aloi, Giovanni. „«The Milk of Dreams»: A posthuman revolution at the 59th Venice Biennale”. Flash Art 55, 339 (2022).

Bourdieu, Pierre. Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Tłum. Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas, 2001.

Braidotti, Rosi, Maria Hlavajova. Posthuman Glossary. London: Bloomsbury Academic, 2019.

Cameron, Fiona R. „Theorising more than human collectives for climate change action in museums”. W: Ecologising Museums. L’Internationale Online, 2016. https://d2tv32fgpo1xal.cloudfront.net/files/04-ecologisingmuseums.pdf.

DeSilvey, Caitlin. Curated Decay. Heritage beyond Saving. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2017.

Latour, Bruno. Splatając na nowo to, co społeczne. Tłum. Krzysztof Abriszewski. Kraków: Universitas, 2010.

Merriman, Nick. „30 Years after The New Museology: What’s Changed?”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne 48, 2 (2020).

O’Doherty, Brian. Inside the White Cube. The Ideology of the Gallery Space. San Francisco: University of California Press, 1986.

Piotrowski, Piotr. Muzeum krytyczne. Poznań: Wydawnictwo Rebis, 2011.

Popczyk, Maria. Estetyczne przestrzenie ekspozycji muzealnych. Artefakty przyrody i dzieła sztuki. Kraków: Universitas, 2008.

Popczyk, Maria, red., Muzeum sztuki. Kraków: Universitas, 2005.

Putnam, James. Art and Artifact. The Museum as Medium. New York: Thames & Hudson, 2009.

Suchan, Jarosław, Agnieszka Pindera, red., Awangardowe muzeum. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2020.

Vergo, Peter, red., The New Museology. London: Reaktion Books, 1997.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.08

This article seeks to describe the social and cultural changes in the aftermath of the COVID-19 pandemic. The (post)pandemic landscape turned out to materialise the long-felt visions – dystopias. The metaphors of alienation and exile have proven dramatically real in the age of the general (self-)isolation. Particularly interesting are the social reactions to ‘new’ threats: from epidemic denialism and scepticism to epidemic panic. The biological cataclysm has triggered an avalanche of social antagonisms, contradicting the optimistic (and, it appears, naïve) thesis about the democratic nature of the disease/epidemic. In the context of the events observed since 2020, one may wonder why the world ignored the numerous warnings of microbiologists and epidemiologists, while humanity – despite the spectacular advancement in medicine – has repeated the old, pre-scientific mechanisms of constant maladjustment? Attempts to answer these questions are accompanied by an analysis of anxiety and fear as extremely important emotions governing the social life. The article develops the thesis about the significant narrative/myth-forming potential of nearly every epidemic, indicating its characteristic language and symbolic layer. Importantly, the paper also offers post-pandemic forecasts seeking to answer questions about what the new reality will look like and to what extent the presence of this biological threat will revise our (old) understanding of the world.

Key words: pandemic, fear, anxiety, catastrophe, apocalypse

Bibliography

Bogunia-Borowska, Małgorzata. „Katastrofy, kataklizmy, klęski. Narracje, obrazy i reprezentacje dramatycznych zdarzeń we współczesnej kulturze”. Kultura Współczesna 109, 2 (2020).

Harari, Yuval N. Sapiens. Od zwierząt do bogów. Tłum. Justyn Hunia. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 2019.

Kowalczyk, Zuzanna. „Gra w wywracanie planszy”. Pismo. Magazyn Opinii 1 (2021).

Krastew, Iwan. Nadeszło jutro. Jak pandemia zmienia Europę. Tłum. Michał Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2020.

Lewestam, Karolina. „Kwarantanna w pokoju 101 [rozmowa z Lechem M. Nijakowskim]”. Pismo. Magazyn Opinii 5 (2020).

MacKenzie, Debora. COVID-19. Pandemia, która nie powinna była się zdarzyć, i jak nie dopuścić do następnej. Tłum. Tomasz Bieroń. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2020.

Michniewicz, Tomasz. Chwilowa anomalia. O chorobach współistniejących naszego świata. Kraków: Wydawnictwo Otwarte, 2020.

Nijakowski, Lech M. „Epidemia i społeczeństwo”. Zdanie 186–187, 3–4 (2020).

Pinker, Steven. Nowe Oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem. Tłum. Tomasz Bieroń. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2018.

Raoult, Didier. Epidemie: prawdziwe zagrożenia i fałszywe alarmy. Od ptasiej grypy po COVID-19. Tłum. Blanka Łyszkowska. Warszawa: Wydawnictwo CoJaNaTo?, 2020.

Shah, Sonia. Epidemia. Od dżumy przez HIV po ebolę. Tłum. Małgorzata Rost. Kraków: Instytut Wydawniczy Znak, 2019.

Szubert, Mateusz. „Apokalipsa spełniona. Casus epidemii AIDS”. Kultura Współczesna 109, 2 (2020).

Szubert, Mateusz. „Narracyjność choroby i nadejście medycyny jutra”. Kultura Współczesna 107, 4 (2019).

Žižek, Slavoj. Pandemia! COVID-19 trzęsie światem. Tłum. Jowita Maksymowicz-Hamann. Warszawa: Wydawnictwo Relacja, 2020.

Žižek, Slavoj. Pandemia 2. Kroniki straconego czasu. Tłum. Jowita Maksymowicz-Hamann. Warszawa: Wydawnictwo Relacja, 2021.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.09

The aim of this article is to show the post-pandemic cultural landscape of sub-Saharan Africa, a region that, surprisingly, has managed to avoid the catastrophe of COVID-19. The first section interprets the local low morbidity and mortality due to the coronavirus. Next, the actions of the authorities in selected countries are discussed and the extent to which they will become a permanent practice in the local political culture is assessed. The progress of the vaccination campaign and its entanglement in the local politics is characterised. The paper highlights innovative solutions implemented in Africa on the front line of the battle against the coronavirus, including the increased popularity of mobile applications, largely unknown in the global North, which debunk the myth of the ‘primitive savage’. In addition, the text discusses the evolution in the perception of Western medicine, the change in cultural customs and the search for a scapegoat – those responsible for the plague – in multi-ethnic communities. Finally, the transformation of economic culture, ways of thinking by individuals and communities’ actions related to economy are presented. These changes, largely driven by the pandemic, may give rise to new democratic movements and thus accelerate the modernisation of sub-Saharan societies.

Key words: pandemic, coronavirus, SARS-CoV-2 virus, COVID-19, sub-Saharan Africa

Bibliography:

Achcar, Gilbert. „«Wielka kwarantanna» pustoszy Trzeci Świat”. W: Pandemia kapitalizmu, red. Przemysław Wielgosz. Tłum. Zbigniew M. Kowalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2021.

Afeltowicz, Łukasz, Michał Wróblewski. Socjologia epidemii. Wyłaniające się choroby zakaźne w perspektywie nauk społecznych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2021.

Appadurai, Arjun. Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu. Tłum. Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.

Czerep, Jędrzej. „Pandemia jako impuls do rozwoju nowych technologii w Afryce Subsaharyjskiej”. Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych 2087, 155 (2021).

Delumeau, Jean. Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII w. Oblężony gród. Tłum. Adam Szymanowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2011.

Gierszewska, Wioletta. „Afryka w obliczu pandemii koronawirusa (SARS-CoV-2)”. Cywilizacja i Polityka 18, 18 (2020).

Gruzd, Steven, Isabel Bosman, Nhlakanipho M. Zikalala. Regions Apart: How South Africa and Nigeria Responded to COVID-19. Johannesburg: South African Institute of International Affairs, 2020.

Krastew, Iwan. Nadeszło jutro. Jak pandemia zmienia Europę. Tłum. Michał Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2020.

Mukherjee, Siddhartha. Cesarz wszech chorób. Biografia raka. Tłum. Jan Dzierzgowski, Agnieszka Pokojska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2013.

Orzeł, Barbara. Kulturowe i społeczne konteksty pandemii COVID-19. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2021.

Piłaszewicz, Stanisław. Religie Afryki. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2000.

Sidiropoulos, Elizabeth. Africa after COVID-19 and the Retreat of Globalism. Johannesburg: South African Institute of International Affairs, 2020.

Sontag, Susan. Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. Tłum. Jarosław Anders. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1999.

Ząbek, Maciej. Biali i Czarni. Postawy Polaków wobec Afryki i Afrykanów. Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wydawnictwo DiG, 2007.

Žižek, Slavoj. Pandemia! Covid-19 trzęsie światem. Tłum. Jowita Maksymowicz-Hamann. Warszawa: Wydawnictwo Relacja, 2020.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.10

The COVID-19 pandemic forced the introduction of a sanitary regime with far-reaching restrictions on direct interpersonal contact. The need to cover the mouth and nose and social distancing have significantly affected communication. The touch, already recognised as a highly problematic medium, became a source of additional prohibitions. The need to ensure the safety of people most at risk of severe COVID-19, i.e. the elderly and chronically ill, contributed to their loneliness. On the one hand, the latter has long been a social disease; on the other hand, social distancing and reduced direct contact were to prevent the spread of the virus. These extraordinary circumstances have strengthened the haphephobic attitudes – the subject of interest of contemporary philosophy and art. In these areas, the unwanted legacy of the pandemic reveals itself not so much through changing the social reality as through reinforcing the previous divides, restrictions and conflicts. Consequently, the COVID-19 pandemic has revealed that the community in its traditional sense does not exist and must be redefined as a concept.

Key words: touch, haphephobia, pandemic, Jean-Luc Nancy, Rafał Ryterski

Bibliography

Beck, Ulrich. Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2021.

Derrida, Jacques. Le toucher, Jean-Luc Nancy. Paris: Éditions Galilée, 2000.

Douglas, Cristina. „A world of touch in a no-touch pandemic living with dementia in a care facility during COVID-19”. Anthropology in Action 1 (2021).

Esposito, Roberto. Pojęcia polityczne: wspólnota, immunizacja, biopolityka. Tłum. Katarzyna Burzyk, Mateusz Burzyk, Monika Surma-Gawłowska i in. Wstęp Mateusz Burzyk. Kraków: Universitas, 2015.

Esposito, Roberto. „Vitam instituere”. Tłum. Monika Surma-Gawłowska. Znak 780, 5 (2020).

Kępiński, Antoni. „Twarz i ręka”. Teksty 2, 32 (1977).

Łebkowska, Anna, Łukasz Wróblewski, Patrycja Badysiak, red., W kulturze dotyku? Dotyk i jego reprezentacje w tekstach kultury. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2016.

Maddrell, Avril. „Bereavement, grief, and consolation: Emotional-affective geographies of loss during COVID-19”. Dialogues in Human Geography 2, 10 (2020).

Nancy, Jean-Luc. Arcyludzki wirus. Tłum. Anastazja Dwulit. Kraków: Wydawnictwo Eperon-Ostrogi, 2021.

Nancy, Jean-Luc. „Noli me tangere”: essai sur la levée du corps. Paris: Bayard, 2003.

Nancy, Jean-Luc. Rozdzielona wspólnota. Tłum. Michał Gusin, Tomasz Załuski. Wstęp Tomasz Załuski. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2010.

Phillips, Judith. Troska. Tłum. Agnieszka Gruba. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2009.

Purnell, Kandida. Rethinking the Body in Global Politics: Bodies, Body Politics, and the Body Politic in a Time of Pandemic. London, New York: Routledge 2021.

Ricca, Mario. „Don’t uncover that face! Covid-19 masks and the niqab: Ironic transfigurations of the ECtHR’s intercultural blindness”. International Journal for the Semiotics of Law 35, 3 (2022).

Steiner, Henriette, Kristin Veel. Touch in the Time of Corona. Reflections on Love, Care, and Vulnerability in the Pandemic. Berlin, Boston: De Gruyter, 2021.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.11

This article ponders on the potential effects of the COVID-19 pandemic, primarily the first ever global lockdown, on the relations between humans and non-human animals in the city. Referring to the ideas of multi-species ethnography and other posthumanist approaches, the author shows that although direct impacts of the mentioned event turned out to be short-lived, the significance of the accompanying anthropause can be seen in the metamorphoses taking place in our imagination, approach to space and understanding of care. In this context, the COVID-19 pandemic resembles a portal that prefigures a different, more caring and interspecies-based urban life. It also highlights the frequently marginalised fact that the city is not only a co-inhabited space but also a co-constituted one by non-human animals. The article consists of four parts. The first section presents the interspecies nature of the COVID-19 pandemic, indicating excess urbanisation as its primary source. The second part examines the first global lockdown and how the experience of the resulting anthropause has inspired a change in the human-animal relations. The third and fourth sections discuss the possible consequences of people’s partial withdrawal from urban spaces, encouraging us to rethink the concepts of landscape, right to the city, and care, as well as consider the introduction of landscapes of interspecies care.

Key words: COVID-19 pandemic, anthropause, landscapes of interspecies care, multi-species ethnography, non-human animals

Bibliography

Amin, Ash, Nigel Thrift. Seeing Like a City. London: Polity, 2016.

Aronsson, Anne, Fynn Holm. „Multispecies entanglements in the virosphere: Rethinking the Anthropocene in light of the 2019 coronavirus outbreak”. The Anthropocene Review 9, 1 (2022).

Büscher, Bram, Robert Fletcher. The Conservation Revolution: Radical Ideas for Saving Nature Beyond the Anthropocene. New York: Verso, 2020.

Ingold, Tim. „Czasowość krajobrazu”. Tłum. Beata Frydryczak. W: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. Beata Frydryczak, Dorota Angutek. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2014.

Latour, Bruno. After Lockdown: A Metamorphosis. Tłum. Julie Rose. London: Polity, 2021.

Nancy, Jean-Luc. Rozdzielona wspólnota. Tłum. Michał Gusin, Tomasz Załuski. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2010.

Puig de la Bellacasa, María. Matters of Care: Speculative Ethics in More Than Human Worlds. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2017.

Rutz, Christian, Matthias-Claudio Loretto, Amanda E. Bates, Sarah C. Davidson, Carlos M. Duarte, Walter Jetz, Mark Johnson, Akiko Kato, Roland Kays, Thomas Mueller, Richard B. Primack, Yan Ropert-Coudert, Marlee A. Tucker, Martin Wikelski, Francesca Cagnacci. „Covid-19 lockdown allows researchers to quantify the effects of human activity on wildlife”. Nature, Ecology and Evolution 4 (2020).

Salwa, Mateusz. Krajobraz: fenomen estetyczny. Łódź: Officyna, 2020.

Searle, Adam, Jonathon Turnbull, Jamie Lorimer. „After the anthropause: Lockdown lessons for more-than-human geographies”. The Geographical Journal 187, 1 (2021).

Thrift, Nigel. Killer Cities. London: SAGE Publishing, 2021.

Tsavdaroglou, Charalampos, Maria Kaika. „Refugees’ caring and commoning practices against marginalisation under COVID-19 in Greece”. Geographical Research 60, 2 (2022).

Tsing Lowenhaupt, Anna. The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins. Princeton: Princeton University Press, 2015.

Van Dooren, Thom, Eben Kirksey, Ursula Münster. „Multispecies studies: Cultivating arts of attentiveness”. Environmental Humanities 8, 1 (2016).

Young, Nathan, Andrew N. Kadykalo, Christine Beaudoin, Diana M. Hackenburg, Steven J. Cooke. „Is the Anthropause a useful symbol and metaphor for raising environmental awareness and promoting reform?”. Environmental Conservation 48, 4 (2021).

Žižek, Slavoj. Pandemia 2: Kroniki straconego czasu. Tłum. Jowita Maksymowicz-Hamann. Warszawa: Wydawnictwo Relacja, 2021.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.12

The aim of this article is to analyse the post-pandemic culture that has emerged from the bottom-up reconfiguration of privacy and everyday life. The unfolding analysis is based on the online qualitative and quantitative research conducted on the relatively large albeit unrepresentative research samples. The project was
implemented in three phases in 2020–2021. The interpretation of the research results includes a thematic analysis. Its purpose is to identify the emerging themes confirmed with the quantitative data. To outline the framework of the post-pandemic culture, the changing ways of understanding the COVID-19 pandemic in the structure of the subjects’ everyday experience are described. The results of the empirical research lead to the following conclusions about the post-pandemic era: (1) It is characterised by the inability to return to the pre-pandemic cultural practices and ways of life; (2) It is a social state of mindfulness and expectation of the symptoms of further unrest, crises and catastrophes; (3) It also includes the bottom-up changes in cultural practices in face of an uncertain future – a reconfiguration of home as an essential sphere for survival and improved relationships with nature represented by pets.

Key words: postpandemic culture, home, pets, crisis, future

Bibliography

Bourdieu, Pierre, Loic Wacquant. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Tłum. Anna Siwisz. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2001.

Budzanowska, Anna. „Epidemie a reżimy”. Horyzonty Polityki 36, 11 (2020).

Butler, Judith. Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu. Tłum. Adam Ostolski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.

Debray, Régis. Du bon usage des catastrophes. Paris: Gallimard, 2011.

Drozdowski, Rafał, Maciej Frąckowiak, Marek Krajewski, red., Życie codzienne w czasach pandemii. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2020.

Evans, Robert J. „Epidemics and revolutions: cholera in nineteenth-century”. Past and Present 120 (1988).

Gibbs, Gilbert. Analizowanie danych jakościowych. Tłum. Maja Brzozowska-Brywczyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.

Girard, Rene. Apokalipsa tu i teraz. Tłum. Cezary Zalewski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2018.

Jak pandemia wpłynęła na życie opiekunów psów? Raport 2021. Psy.pl, 13 września 2021. https:// www.psy.pl/artykuly/aktualnosci/covid-19-jak-dotknal-opiekunow-psow-raport.

Kiple, Kenneth F. Wielkie epidemie w dziejach ludzkości. Tłum. Zbigniew Sidorkiewicz. Poznań: Wydawnictwo Atena, 2006.

Konecki, Krzysztof. Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2005.

Latour, Bruno. Face a Gaia. Huit conferences sur le nouveau regime climatique. Paris: La Decouverte, 2015.

Packer, Rowena, Claire Brand, Zoe Belshaw, Camilla Pegram, Kim Stevens, Dan O'Neill. „Pandemic Puppies: Characterising motivations and behaviours of UK owners who purchased puppies during the 2020 COVID-19 pandemic”. Animals 11 (2021).

Pręgowski, Michał, Justyna Włodarczyk. Pies też człowiek? Relacje ludzi i psów we współczesnej Polsce. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2014.

Roberts, Adam. „Pandemics and Politics”. Survival 5 (2020).

Tukidydes. Wojna peloponeska. Tłum. Kazimierz Kumaniecki. Warszawa: Czytelnik, 1988.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.13

The SARS-CoV-2 pandemic has affected the everyday life of people around the world. All activities had to be adapted to the sinusoid of the alternately implemented and lifted restrictions. Because of the pandemic guidelines and instructions, the continuous sharing of the same space (a house or an apartment) with the same co-residents became a common experience. This context, in combination with the need to accommodate the previously spatially separated activities (work, studying, remote social gatherings of the household members) within the same space, prompted this analysis of the pandemic and post-pandemic directions for changes in the culture of living. However, the unfolding discussion does not focus only on the post-pandemic reality – the official end and long-term effects of the COVID-19 pandemic have coincided with the consequences of the war in Ukraine, with both leading to the economic crisis striking with an increasing force since mid-2022. The analysis follows the logic of four key processes in the satisfaction of residents’ needs as proposed by Władysław Korzeniewski: (1) preparation of meals and eating; (2) social interactions; (3) studying; and (4) work. It is based on research on everyday life, living and other activities of Poles, as well as statistical data. Housing solutions, introduced in response to the pandemic, prove to have been tested and largely ready to use in face of the post-pandemic challenges and current crisis.

Key words: culture of living, multifunctionality of housing, everyday life, pandemic

Bibliography

Drozdowski, Rafał, Maciej Frąckowiak, Marek Krajewski, Małgorzata Kubacka, Piotr Luczys, Ariel Modrzyk, Łukasz Rogowski, Przemysław Rura, Agnieszka Stamm. Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z II etapu badań. Poznań: Wydział Socjologii UAM, czerwiec 2020. https://socjologia.amu.edu.pl/publikacje/485-zycie-codzienne-w-czasach-pandemii--raport-cz2.

Dunbar, Robin. Ilu przyjaciół potrzebuje człowiek?. Tłum. Dominika Cieśla-Szymańska. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 2010.

Frąckowiak-Sochańska, Monika. „Emocjonalna praca graniczna jako kategoria użyteczna w badaniach relacji pomiędzy pracą zawodową a życiem prywatnym w czasie pandemii COVID-1”. Studia Socjologiczne 245, 2 (2022).

Głódź, Natalia, Małgorzata H. Herudzińska. „Praca zdalna a zdrowie w czasach pandemii na przykładzie podmiotów procesu edukacji”. Władza Sądzenia 21 (2021).

IKEA. IKEA Life at home. Report 2021. https://lifeathome.ikea.com/reports/2021-balance--starts-at-home/#home.

Jeran, Agnieszka. „Praca zdalna jako źródło problemów realizacji funkcji pracy”. Opuscula Sociologica 16, 2 (2016).

Jeran, Agnieszka, Anita Basińska. „Home sweet work. Praca w wersji IKEA”. Kultura Popularna 49, 3 (2016).

Korzeniewski, Władysław. „Funkcja mieszkania w życiu rodziny i życiu społeczno-gospodarczym”. Przegląd Budowlany 79, 3 (2008).

Parfianowicz-Vertun, Weronika. „Kultura mieszkania. Wstęp”. Kultura Współczesna 92, 4 (2016).

Rybczyński, Witold. Dom. Krótka historia idei. Tłum. Krystyna Husarska. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2015.

Tuczyński, Krystian. Postawy nauczycieli akademickich wobec e-learningu w szkole wyższej. Rzeszów: Wydawnictwo UR, 2021.

doi.org/10.26112/kw.2022.120.14

This article seeks to show the role of music in defining the pandemic and post-pandemic world on the example of selected COVID songs. Music is assumed to play an important role in explaining and understanding the world whose social order was disrupted, with many key dimensions of human life dramatically changed due to the SARS-CoV-2 virus. The text presents arguments highlighting the particular importance of music in contemporary culture and everyday life and discusses examples of research on the role of music in the pandemic. The analysis is illustrated with the narratives of the COVID songs, which fit into the broadly defined pandemic and post-pandemic musical discourse. They serve as a component in the construction of a new symbolic universe and the new post-pandemic ‘normality’. According to the perspective adopted for the purposes of this article, music is not only an element of social life that helps us define the world but also a tool for the communication and restoration of the symbolic order. In other words, the aim of this discussion is to show the onomastic function of music in the symbolic study of the world through the normalising power of the musical discourse as a record of human experience.

Key words: musical discourse, culture, COVID-19 pandemic, post-pandemic, symbolic universe

Bibliography

Beck, Urlich. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Tłum. Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2002.

Berger, Peter L., Thomas Luckmann. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Tłum. Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983.

Fink, Lauren K., Lindsay A. Warrenburg, Claire Howlin, William M. Randall, Niels Ch. Hansen, Melanie Wald-Fuhrmann. „Viral tunes: changes in musical behaviours and interest in coronamusic predict socio-emotional coping during COVID-19 lockdown”. Humanities and Social Sciences Communications 180, 8 (2021).

Giddens, Anthony. Konsekwencje nowoczesności. Tłum. Ewa Klekot. Kraków: Wydawnictwo
UJ, 2008.

Greitemeyer, Tobias. „Effects of songs with prosocial lyrics on prosocial behavior: Further evidence and a mediating mechanism”. Personality and Social Psychology Bulletin 35, 11 (2009).

Hegel, Georg W.F. Wykłady o estetyce. Tłum. Janusz Grabowski, Adam Landman. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.

Ingarden, Roman. Studia z estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.

Karnat-Napieracz, Anna. „Szansa i wymóg: tożsamość jednostkowa w koncepcjach Anthony’ego Giddensa i Zygmunta Baumana”. Państwo i Społeczeństwo 1 (2008).

Lee, Daniel, William Baker, Nick Haywood. „ Coronavirus, the cultural catalyst”. Hypotheses. Working in Music. International Research Network, 25 maja 2020. https://wim.hypotheses.org/1302.

Lehmann, Eric T. „Washing Hands, Reaching Out – popular music, digital leisure and touch during the COVID-19 pandemic”. Leisure Sciences, 24 czerwca 2020.

McClary, Susan. „Music and social meaning”. W: The Routledge Reader on the Sociology of Music, red. John Shepherd, Kyle Devine. New York, London: Routledge, 2015.

Raube, Sławomir. „Sztuka jako symboliczna interpretacja świata w filozofii Cassirera”. Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych 27 (2015).

Schopenhauer, Arthur. Świat jako wola i przedstawienie. Tłum. Jan Garewicz. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.

Van Leeuwen, Theo. „The critical analysis of musical discourse”. Critical Discourse Studies 9, 4 (2012).

Ziv, Naomi, Revital Hollander-Shabtai. „Music and COVID-19: Changes in uses and emotional reaction to music under stay-at-home restrictions”. Psychology of Music 50, 2 (2022).

doi.org/10.26112/kw.2022.120.15

Olchanowski, Tomasz. Zmierzch mądrości [The Twilight of Wisdom]. Białystok: Wydawnictwo UwB, 2021.

Key words: human being, wisdom, knowledge, existence

Bibliography

Błaszczyk, Marek. „Fenomen kształcenia. Szkic o konstruktywizmie”. Ruch Pedagogiczny 1 (2016).

Gros, Frédéric. Filozofia chodzenia. Tłum. Ewa Kaniowska. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2015.

Hadot, Pierre. Filozofia jako ćwiczenie duchowe. Tłum. Piotr Domański. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2003.

Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.

Hesse, Hermann. Demian. Tłum. Maria Kurecka. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina, 2017.

Nietzsche, Fryderyk. Ecce homo. Tłum. Leopold Staff. Warszawa: Nakład J. Mortkowicza, 1912.

Nietzsche, Fryderyk. Listy. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2007.

Olchanowski, Tomasz. Duchowość i narcyzm. Warszawa: Eneteia, 2006.

Olchanowski, Tomasz. Jungowska interpretacja mitu ojca w prozie Brunona Schulza. Białystok: Trans Humana, 2001.

Olchanowski, Tomasz. Kultura manii. Warszawa: Eneteia, 2016.

Olchanowski, Tomasz. Kultura ponowoczesna w perspektywach antropologii politeistycznej. Białystok: Wydawnictwo UwB, 2019.

Olchanowski, Tomasz. Pedagogika a paradygmat nieświadomości. Warszawa: Eneteia, 2013.

Olchanowski, Tomasz. Psychologia pychy. Warszawa: Eneteia, 2003.

Olchanowski, Tomasz. Wola i opętanie. Warszawa: Eneteia, 2010.

Salinger, Jerome D. Franny i Zooey. Tłum. Maria Skibniewska. Warszawa: Czytelnik, 1981.

Schopenhauer, Arthur. W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena. T. 2. Tłum. Jan Garewicz. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2006.