O designie

Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka
nr 3(61)/2009
O designie

I Zjazd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego

Autor broni tezy o pregnancji (Prägnanz), czyli – w myśl kompleksowego rozumienia tego pojęcia w XVIII wieku – przeświadczenia na temat wielopostaciowości i płodności, ale także złożoności i samodzielności pojęcia kultury. Myślenie o kulturze długo, bo od Platona po Hegla, marginalizowało pojęcie kultury jako sferę partykularności, którą bieg rozwoju zostawia za sobą i którego utrata dla ducha nie ma większego znaczenia. Pozytywna, przełomowa zmiana, rozpoczęta w XIX w. przez Comte’a i Diltheya, kulminuje w doniosłym, choć niedokończonym dziele Cassirera, który dążył do ukonstytuowania niezależnej logiki nauk o kulturze. Ten korzystny nurt myślowy jest jednak osłabiany przez tendencje kontekstualistyczne oraz konstruktywistyczne, bowiem obie, choć każda na swój sposób, ignoruje to, co wyróżnia kulturę i wypełnia ją życiem: pregnancję tego, co kulturalne. Dlatego autor przekonuje, iż postrzeganie i docenianie pregnancji pojęcia kultury jest dziś istotnym wyzwaniem dla myślenia filozoficznego.

O designie

Wprowadzenie: design jako wyzwanie - Marcin Składanek
Inflacja designu? - Weronika Bryl-Roman
Historia designu a historia sztuki - Józef A. Mrozek

Artykuł dotyczy sposobów, na jakie badania designu oraz kultury sytuują się wobec obiektów swoich studiów oraz jak definiują zasięg własnych eksploracji. Autor analizuje paradygmat kultury wizualnej jako określony sposób postrzegania, eksponując jednocześnie jego ograniczenia w ujęciu designu. Twierdzi, że hermeneutyczne stanowisko zajmowane przez niektórych przedstawicieli badań kultury wizualnej tłumaczy ich dyskomfort i niemożność istotnego uporania się z funkcjami współczesnego designu. Stąd wniosek przyjmowany przez autora: uznanie paradygmatu badań kultury designu za dziedzinę badań akademickich wymaga odmiennej wrażliwości niż ta, która jest domeną badań kultury wizualnej.
(przeł. Marcin Składanek)

Tematem artykułu są związki między designem a nauką, ukazane przez autora w perspektywie historycznej. Rozwój designu wyznaczały próby systematyzacji wiedzy o projektowaniu i dążenie do stworzenia swoistej metodologii designu. Analizując różne sposoby opisu relacji między designem a nauką, autor wyodrębnia trzy różne interpretacje tej zależności: design naukowy (scientific design), design jako nauka (design science) oraz nauka o designie (a science of design). Wadą wszystkich tych podejść jest badanie designu w oderwaniu od praktyki. Akcentując dynamiczny charakter procesów twórczych autor postuluje odejście od poszukiwania rygorystycznej metody designu, proponując zarazem jego rozumienia jako dyscypliny. Design postrzegany w ten sposób może oznaczać design, który należy badać na jego własnych zasadach, opierającą się na refleksyjnym praktykowaniu projektowania.
(przeł. Marta Heberle i Maciej Ożóg)

Punktem wyjścia tekstu jest próba przyjrzenia się relacjom pomiędzy dziedziną projektowania interakcji a HCI (Human-Computer Interaction) – paradygmatem badawczym, który tworzy zasadniczą przestrzeń naukowej debaty na temat fenomenu interakcji i zastosowania technologii interaktywnych. Tradycyjnie był on też definiowany jako dyscyplina akademicka, której celem jest generowanie wiedzy, strategii, procedur i metodologii bezpośrednio przekładających się na praktykę projektowania interfejsów użytkownika. Postawienie kwestii związku badań, wiedzy oraz praktyk designu, a zatem równocześnie – pozycji tych pierwszych oraz sposobów konceptualizacji praktyk projektowania jest zdaniem autora istotne przynajmniej z czterech powodów: po pierwsze – ukazuje historyczny proces kształtowania się nowej dziedziny designu i jej autonomizacji od HCI; po drugie – ujawnia strategie rekonfiguracji pojęcia projektowania interakcji na gruncie HCI, których kształt w znacznej mierze rozstrzygany jest w  dialogu z ogólną teorią designu; po trzecie – odsłania niezwykle interesujące obszary bezpośredniej integracji badań naukowych oraz praktyki projektowania, a tym samym współpracy obydwu środowisk; po czwarte – pozwala rozpoznać przyczyny, nieuchronność i charakter złożoności i interdyscyplinarności badań projektowania interakcji, co stwarza przestrzeń dla poszukiwania narzędzi i dyskursów nieredukcyjnego opisu praktyk tej dziedziny designu.

Projektowanie jako negocjacja – między dominacją kodu a ekstazą partycypacji - Anna Nacher
Projektowanie sztuki. Sztuka nowych mediów w perspektywie metadesignu - Maciej Ożóg
Historia rocka według nośników - Marcin Rychlewski
Dizajn w przestrzeni codziennej Śląska - Ewa Gołębiowska

Z warsztatów kulturoznawczych

Namysł i spotkanie - Elżbieta Dutka
Doświadczenie telematyczne w rzeczywistości elektronicznego realis. Odczuwanie - Michał Ostrowicki

Recenzje i omówienia

Pod-spód kultury, czyli wokół Filozofii kultury. Wprowadzenie Ralfa Konersmanna - Radosław Filip Muniak
Od zwartej jedności przez rozwiniętą wielość do rozwiniętej jedności – droga kultury nowoczesnej w eseistyce Georga Simmla - Mateusz Skrzeczkowski
Wielość modernizmów - Leopold Hess
Piśmienność między mediami - Monika Górska-Olesińska
Ciało i obraz. O sztuce Lynn Hershman Leeson - Matylda Szewczyk

Recenzja książki: Aleksandra Kunce, Zbigniew Kadłubek, Myśleć Śląsk. Wybór esejów, posłowie Aleksander Nawarecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, 292 s.