CHOINKA
il. Marcelina Jarnuszkiewicz
Najpierw była CHOINA, czyli ‘młody sosnowy lasek’ (tak jak brzezina ‘młody brzozowy lasek’ czy olszyna ‘młody olchowy lasek’). Niewielka choina to choinka, a więc CHOINKA to pierwotnie taki malutki sosnowy młodniak. Znaczenie ‘las, lasek sosnowy’ – i choiny, i choinki – dość szybko rozszerzyło się do znaczenia ‘każdy las, lasek iglasty’ i wzbogaciło o nowe, utworzone od niego znaczenie ‘pęk iglastych gałęzi’. Młodą sosenkę nazywano w gwarach CHOJĄ (do dziś pozostały nazwy miejscowe takie jak Chójki w Wielkopolsce), Choja na Mazowszu) czy Chojna, Chojny, Chojno lub Chojnowo – w wielu regionach niemal całej Polski). CHOINKA w zn. ‘wiązka iglastych gałęzi’ skojarzona z gwarową CHOJĄ dała znaną nam dziś CHOINKĘ ‘iglaste drzewko ozdabiane na święta Bożego Narodzenia’. Sam zwyczaj wstawiania do domu choinki przejęliśmy od Niemców dopiero w XIX w., najpierw w zaborze pruskim, potem stopniowo na terenie całego kraju. Wcześniej wieszaliśmy pod powałą podłaźniczkę (zwaną też bożym drzewkiem lub wiechą), pięknie przystrajaną różnymi ozdobami w zależności od regionu, albo też ‐zwłaszcza na wschodzie Polski ‐wstawialiśmy do izby snop zboża, zwany dziadem (diduchem).
Źródło: [SO PWN; SJP PWN; USJP; NSPP; WSPP; Baza CKS]