Nowa wystawa w Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN

Data publikacji: 06.12.2022
Średni czas czytania 5 minut
drukuj

W piątek 9 grudnia br. w Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie odbędzie się otwarcie nowej wystawy pt. „Smok wawelski i jego ofiara Lisowicja bojani” prezentującej modele szkieletów i skamieniałości z Lisowic sprzed 210 milionów lat z wykorzystaniem efektów multimedialnych. 

Nowa wystawa pt. Smok wawelski i jego ofiara Lisowicja bojani dotyczy rezultatów wykopalisk z cegielni Lipie Śląskie w Lisowicach koło Lublińca. Zachował się tam niezwykły zespół flory i fauny sprzed 210 milionów lat (późny trias). Ekspozycja prezentuje rzeźby szkieletów największych zwierząt odkrytych w tym miejscu, tj. drapieżnego gada o nazwie Smok wawelski i jego ofiary - roślinożernego gada ssakokształtnego z grupy dicynodontów - Lisowicja bojani. To właśnie ona rozsławiła Lisowice w świecie. Jako największy i najmłodszy dicynodont na świecie osiągała wielkość ówczesnych dinozaurów. Jej istnienie podważyło teorię o dominacji dinozaurów. Dlatego publikacja na jej temat ukazała się w naukowym piśmie Science, a sama lisowicja znalazła się na jego okładce. O tym odkryciu w 2019 roku donosiło ponad 800 różnych mediów na całym świecie.

Smok wawelski ma swojsko brzmiącą nazwę, ale jest tak dziwacznym gadem, że wciąż nie wiadomo czy był dinozaurem czy przedstawicielem prymitywniejszych gadów drapieżnych rauizuchów. O jego dinozaurzej naturze świadczą miedzy innymi wielkie trójpalczaste tropy znalezione w tym samym stanowisku. Ponieważ jednak wygląda jak dinozaur to właśnie on został ubrany w multimedialną skórę. Zwiedzający wystawę mogą za pomocą tabletu nakierowanego na szkielet smoka obejrzeć z dowolnej strony jak wyglądał za życia. Naciskając na wybrane punkty w tablecie można otworzyć okienka z kolorowymi opisami i ilustracjami na temat smoka i lisowicji.

Wielką atrakcją wystawy, choć nie tak wielką jak szkielety, jest inna rzeźba wykonana przez artystkę Martę Szubert  - makieta z żerującymi prassakami, które biegały po Lisowicach 210 milionów lat temu. Mimo długotrwałych poszukiwań udało się znaleźć tylko jeden ząb, dwukorzeniowy ząb trzonowiec opisany jako Hallautherium. Podobne zęby zostały wcześniej opisane z miejscowości Hallau w Szwajcarii. Jest to pierwszy odaleziony w Polsce fragment szkieletu prassaka z mezozoiku. 

Wielką wartością wystawy są oryginalne skamieniałości smoka i lisowicji, które można podziwiać w gablotach. Składają się na nie kończyny i kręgi, a także kości czaszki. Obok nich znajdują się szczątki innych organizmów z Lisowic: czaszka ryby mięśnipłetwej celakanta, płyta zębowa ryby dwudysznej, kolec płetwowy rekina, kręg plagiozaura oraz żuchwa i międzyobojczyk wielkiego płaza cyklotozaura. Prezentowane sa także szczątki roślinne i małże z tamtego okresu. Na ścianach znajdują się tablice opowiadające o stanowisku w Lisowicach z licznymi ilustracjami skamieniałości. Na wystawei można oglądac też model najstarszego na świecie żółwia, który pochodzi z Poręby koło Zawiercia, z tego samego okresu co szczątki z Lisowic. 

Wystawa „Smok wawelski i jego ofiara Lisowicja bojani” dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.