85 lat temu powstała Polska Akademia Literatury

Data publikacji: 29.09.2018
Średni czas czytania 3 minuty
drukuj

29 września 1933 roku, rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów RP, została powołana do życia Polska Akademia Literatury, jedna z najważniejszych instytucji życia literackiego międzywojnia.

85 lat temu powstała Polska Akademia Literatury
Fot. NAC, Posiedzenie Polskiej Akademii Literatury (od lewej siedzą: Juliusz Kleiner, Leopold Staff, Wacław Sieroszewski, Juliusz Kaden-Bandrowski, Ferdynand Goetel, Jerzy Szaniawski, Tadeusz Żeleński, Zofia Nałkowska, Bolesław Leśmian, Zenon Przesmycki, Karol Irzykowski)

Polską Akademię Literatury można porównać do Akademii Francuskiej. Miała się zajmować uhonorowaniem i promowaniem najwybitniejszych współczesnych utworów literatury polskiej oraz podnosić jej poziom, współdziałając z rządem we wszystkich jego poczynaniach dla dobra kultury i sztuki polskiej. Protektorami i członkami honorowymi byli Marszałek Józef Piłsudski, Edward Śmigły-Rydz, prezydent Ignacy Mościcki, a także Kazimierz Przerwa-Tetmajer.

W założeniu miała być najwyższym organem opiniotwórczym w sprawach języka, literatury i kultury polskiej. Zgodnie z ustawą z 2 lipca 1937 r. Akademia otrzymała osobowość prawną. Jej siedziba mieściła się w Pałacu Tyszkiewiczów na Krakowskim Przedmieściu, tuż przy Uniwersytecie Warszawskim.

Liczyła 15 członków dożywotnich, z których 7 pierwszych wybierał minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, 8 następnych wybierali już sami członkowie Akademii. To była elita polskiej kultury. Na czele Akademii stał Wacław Sieroszewski, wiceprezesem był Leopold Staff, zaś sekretarzem generalnym Juliusz Kaden-Bandrowski. W składzie znaleźli się m. in. Zofia Nałkowska, Wacław Berent, Karol Irzykowski, Bolesław Leśmian, Karol Hubert Rostworowski, Tadeusz Boy-Żeleński, Jerzy Szaniawski, a potem Kazimierz Wierzyński i Kornel Makuszyński.

W latach 1935-1939 Akademia przyznawała uznanym twórcom prestiżowe nagrody – Złoty i Srebrny Wawrzyn Akademicki. Złotym Wawrzynem w 1935 r. nagrodzono m. in. Marię Dąbrowską, Kazimierę Iłłakowiczównę, Marię Pawlikowską-Jasnorzewską, Marię Rodziewiczównę, Witkacego, Juliana TuwimaEmila Zegadłowicza. Rok później nagrodę dostali m. in. Zofia Kossak-Szczucka, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Parandowski, zaś w 1937 r. m. in. Ewa Szelburg-Zarembina, Janusz Korczak. Bohaterami ostatniej gali byli m.in. Maria KuncewiczowaBruno Schulz.

Startującym literatom przyznawano Nagrodę Młodych, co wywoływało szczególne emocje. Jej laureatami byli Michał Choromański, autor Zazdrości i medycyny, Światopełk Karpiński, poeta i satyryk, Jalu Kurek, przedstawiciel Awangardy Krakowskiej, autor powieści Grypa szaleje w Naprawie i Józef Łobodowski, autor powieści Demonom nocy.

Do dziś trwają dyskusje o potrzebie odtworzenia Polskiej Akademii Literatury.