130 lat temu urodziła się Maria Dąbrowska

Data publikacji: 06.10.2019
Średni czas czytania 3 minuty
drukuj

6 października, 130 lat temu, urodziła się Maria Dąbrowska, która zasłynęła powieścią „Noce i dnie”.

Najwyższy status pisarki, eseistki, dramatopisarki i tłumaczki potwierdza czterokrotna nominacja do literackiej Nagrody Nobla. Jej życie było związane z ziemią kaliską – urodziła się w 1889 r. w Russowie jako Maria Szumska. Od 1971 r. działa tam muzeum jej imienia.

Okres formowania jej socjalistycznych, a jednocześnie niepodległościowych poglądów przypadł na czas studiów w Lozannie i Brukseli (1907-1914). W wieku 22 lat wyszła za mąż za Mariana Dąbrowskiego – członka PPS i kolejnych organizacji bojowych tej partii, piłsudczyka. Po jego śmierci związała się ze Stanisławem Stempowskim, wolnomularzem i ojcem Jerzego Stempowskiego – eseisty, krytyka i pisarza, związanego z paryską „Kulturą”. Jej ostatnią miłością była pisarka Anka Kowalska, autorka „Pestki”. Swoim poglądom, również na kwestie obyczajowe, dała wyraz w „Dzienniku”, który stanowi panoramę polskiego życia literackiego pierwszej połowy XX wieku.

Zapowiedzią jej autobiograficznego pisarstwa był „Uśmiech dzieciństwa”. Tematy miłosne i erotyczne podejmowały książki „Ludzie stamtąd” i „Łucja z Pokucic”. Ale jej opus magnum są „Noce i dnie” pisane w latach 1932-34. W klasyczną formę sagi wpisała losy rodzin szlacheckich, w tym Barbary i Bogumiła Niechciców, I wojnę światową, która zniszczyła rodzinny Kalisz (opisany jako Kaliniec), a także emocjonalne perturbacje małżeństwa. Osoby głównych bohaterów wzorowane były na postaciach zarządców rodzinnego majątku pisarki. Ale saga nie była wyłącznie historyczno-obyczajowym freskiem czasu przełomu, miała cechy metafizycznego poematu o porządku świata. Powieść rozsławił też telewizyjny serial Jerzego Antczaka z kreacjami Barbary Barańskiej i Jerzego Bińczyckiego.

Po wojnie napisała „Na wsi wesele”. Zasłynęła też przekładem „Dziennika” Samuela Pypsa oraz opowiadań Antoniego Czechowa. Kontynuację „Nocy i dni” miały stanowić niedokończone „Przygody człowieka myślącego”. Choć w zapiskach pisarski pojawiły się wątki krytyczne wobec władzy, emigracyjni pisarze pisali o jej flircie z rządzącymi. Była m. in. członkiem Frontu Jedności Narodu.

Zmarła 19 maja 1965 r.