Proces odzyskiwania niepodległości, a także budowania państwowości w nowych granicach był rozciągnięty w czasie aż do 1921 r. Jednak w związku z zakończeniem I wojny światowej, a także klęską Niemiec, którzy okupowali Warszawę – tymczasem 11 listopada podpisali rozejm pokojowy w Campiegne – dzień ten uznany został za datę powrotu Rzeczpospolitej na mapy świata.

Znaczące były już wydarzenia na początku stycznia 1917 r., gdy pod wpływem wyczerpującej wojny i presji Polaków została ustanowiona w Warszawie za zgodą Austriaków i Niemców polska Tymczasowa Rada Stanu. Oznaczało to, że Królestwo Polskie, które decyzją zaborców miało na zawsze przestać istnieć, odrodziło się. 12 września 1917 r. Rada Regencyjna przejęła obowiązki głowy państwa. W styczniu 1918 r. prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas Wilson uznał odrodzenie polskiej państwowości za niezbędny warunek nowego, powojennego ładu na świecie.

7 października 1918 r. Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość. Zostało to poparte licznymi podobnymi proklamacjami na terenie dawnej Rzeczpospolitej, rozbrajaniem garnizonów austriackich i niemieckich, a także powołaniem polskich komitetów, komisji oraz lubelskiego rządu Ignacego Daszyńskiego (6/7 listopada).

Decydujący okazał się czyn żołnierski w stolicy. Dlatego 10 listopada do Warszawy przyjechał brygadier Józef Piłsudski, twórca Legionów, zwolniony z więzienia w Magdeburgu, któremu władzę przekazał regent książę Zdzisław Lubomirski. Polscy żołnierze rozbrajali niemieckich, a Piłsudski pomyślnie zakończył negocjację z niemiecką Centralną Radą Żołnierską, dzięki czemu z Królestwa Polskiego wycofało się 55 tysięcy niemieckich żołnierzy.

12 listopada Rada Regencyjna powierzyła Piłsudskiemu misję utworzenia Rządu Narodowego, został on też Wodzem Naczelnym. Jednocześnie Francja uznała Komitet Narodowy Polski, kierowany przez Romana Dmowskiego, drugą czołową postać walki Polaków o niepodległość.

19 listopada z warszawskiej Cytadeli, gdzie więziono i mordowano polskich działaczy niepodległościowych wielu pokoleń, nadano depeszę o powstaniu Republiki Polskiej. Do końca 1918 roku ustanowiono podstawy ustrojowe i rozpisano wybory parlamentarne. Niepodległość, marzenie wielu pokoleń, które walczyły w powstaniach i konspirowały, stawało się historycznym faktem.